Η αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών αποτελεί ζήτημα ζωτικής σημασίας, καθώς οι επιπτώσεις τους μπορούν να είναι καταστροφικές για κοινότητες και οικονομίες. Ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης αποτελεί καίριο εργαλείο για την προστασία του πληθυσμού, των εργαζομένων αλλά και της υποδομής από τις αναπόφευκτες προκλήσεις που ενέχουν αυτοί οι κίνδυνοι. Στο σημερινό άρθρο θα δούμε μερικά στοιχεία για τη σημασία του σχεδιασμού αυτού, τις υποχρεώσεις των εργοδοτών καθώς και τους κανονισμούς και υπουργικές αποφάσεις που βοηθούν στη δημιουργία ενός τέτοιου πλάνου.
Οι υποχρεώσεις του εργοδότη
Σύμφωνα με το άρθρο 45 του Ν 3850/2010, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να παρέχει στο προσωπικό του τις απαραίτητες πρώτες βοήθειες, προστασία από πυρασφάλεια και εκκένωση κτιρίων όπου κρίνεται απαραίτητο. Επίσης, είναι σημαντικό να εφαρμόζει τακτικούς ελέγχους στις εγκαταστάσεις αλλά και τον εξοπλισμό για όλα τα παραπάνω, προκειμένου να διασφαλιστεί η σωστή τήρηση όλων των απαραίτητων μέτρων και προϋποθέσεων σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης. Εξίσου σημαντικό είναι ο εργοδότης να ορίσει με ξεκάθαρο τρόπο ποια άτομα θα είναι υπεύθυνα για τη σωστή εφαρμογή των μέτρων πρόληψης και προστασίας σε περίπτωση φυσικών ή τεχνολογικών καταστροφών (όπως και άλλων). Ωφέλιμο είναι να γίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα ασκήσεις ετοιμότητας, με στόχο να διασφαλιστεί ότι όλοι οι εργαζόμενοι γνωρίζουν τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσουν. Η ετοιμότητα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα για να σωθούν ζωές σε περίπτωση κάποιας φυσικής ή τεχνολογικής καταστροφής, καθώς οι εργαζόμενοι θα γνωρίζουν πως πρέπει να πράξουν και θα υπάρχει λιγότερος πανικός από ότι εάν δεν γνώριζαν.
Φυσικά, για τη δημιουργία ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης είναι σημαντικό να συνεργαστούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, όπως είναι οι Περιφέρειες, οι Δήμοι, η αστυνομία, η τροχαία και η πυροσβεστική.
Νομοθετικές προβλέψεις
Με την ΥΑ 1299/2003 συντάχθηκε από την ΓΓΠΠ το γενικό σχέδιο "Ξενοκράτης" με στόχο την αντιμετώπιση φαινομένων που βάζουν σε κίνδυνο την ζωή, την υγεία, την περιουσία και το φυσικό περιβάλλον. Μάλιστα, το συγκεκριμένο σχέδιο αναθεωρήθηκε με συμπληρωματική ΥΑ 3384/2006 στην οποία δίνονται συγκεκριμένες κατευθύνσεις σχεδίασης σε Υπουργεία, Περιφέρειες, Δήμους κλπ. Για τις εγκαταστάσεις που υπάγονται στην Seveso οδηγία, υπάρχει επίσης ειδική νομοθεσία που καλύπτει τέτοιου είδους θέματα.
Παρακάτω αναφέρουμε συνοπτικά μερικές νομοθετικές προβλέψεις για τον σχεδιασμό έκτακτων αναγκών, με βάση το είδος αυτών. Σημαντικό είναι να λάβουμε υπόψη πως η παρακάτω λίστα δεν είναι σε καμία περίπτωση εξαντλητική.
Χώροι εργασίας: Ν 3850/2010, ΚΜΛΕ, ΠΔ 16/1996
Εγκαταστάσεις που υπάγονται σε οδηγία Seveso III: ΚΥΑ 172058/2016, Έγγραφο ΓΓΠΠ 5728/2018, Έγγραφο ΓΓΠΠ 4900/2018, Έγγραφο ΓΓΠΠ 2983/2016
Υπεράκτιες εργασίες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων: Ν 4409/2016
Μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων: Έγγραφο ΓΓΠΠ 1773/2016
Συγκρότηση ομάδων πυροπροστασίας: Πυροσβεστική Διάταξη 14/2014, ΚΥΑ Φ.15 /1589/2006
Ξενοκράτης ΥΑ1299/2003, ΥΑ για Ρυθμίσεις Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας, Έγγραφα ΓΓΠΠ: 1764/2009, 7753/2009, 2300/2016, 2934/2015, 7742/2017, 8878/2017, 2018/2018, 3752/2018
Συμπεράσματα
Ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης αναδεικνύεται ως θεμελιώδες κομμάτι στην προστασία των κοινοτήτων από τις απρόβλεπτες φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές. Η συνειδητοποίηση των κινδύνων και η υιοθέτηση προληπτικών μέτρων αποτελούν τον πυρήνα της προετοιμασίας για το άγνωστο. Στο πλαίσιο της νομοθετικής ρύθμισης, οι εργοδότες φέρουν την ευθύνη να παρέχουν όχι μόνο ασφάλεια στους εργαζομένους, αλλά και να οργανώνουν τις κατάλληλες διαδικασίες για τη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων, μέσα από σχέδια όπως ο "Ξενοκράτης," είναι ζωτικής σημασίας για τη συντονισμένη αντίδραση σε καταστάσεις κρίσης. Η πρόληψη και η προετοιμασία αποτελούν τα θεμέλια για τη μείωση των κινδύνων και των επιπτώσεων από φυσικές και τεχνολογικές απειλές. Με τη συνεχή ενημέρωση, την εκπαίδευση και τη συνεργασία, μπορούμε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για αντιμετώπιση των προκλήσεων που ενέχουν οι καταστροφές.