Προστασία στην Εργασία: Δικαιώματα και Υποχρεώσεις

Τα εργατικά ατυχήματα αποτελούν ένα δυσάρεστο φαινόμενο με σοβαρές συνέπειες για την υγεία και την οικονομική ευημερία των εργαζομένων. Η πρόληψη και η αντιμετώπιση των ατυχημάτων είναι απαραίτητες για την προστασία των εργαζομένων και την εύρυθμη λειτουργία των επιχειρήσεων. Στο παρακάτω άρθρο δίνεται ο ορισμός του εργατικού ατυχήματος, διευκρινίζονται οι κατηγορίες του και γίνεται λεπτομερή αναφορά στις υποχρεώσεις τόσο των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων καθώς και στα δικαιώματα των εργαζομένων.

Ορισμός και Κατηγορίες Ατυχημάτων

Εργατικό ατύχημα είναι εκείνο που συμβαίνει σε έναν εργαζόμενο κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή εξαιτίας αυτής, και προκαλείται από ένα ξαφνικό και βίαιο συμβάν. Αυτό το συμβάν οδηγεί σε ανικανότητα για εργασία ή ακόμα και σε θάνατο. Το βίαιο συμβάν χαρακτηρίζεται από την απρόβλεπτη και απότομη επίδραση ενός εξωτερικού παράγοντα, που δεν σχετίζεται με την υγεία του εργαζόμενου. Αυτή η επίδραση μπορεί να είναι αποτέλεσμα επιβάρυνσης των συνθηκών εργασίας κάτω από έκτακτες και απρόβλεπτες συνθήκες. Έτσι, μια προϋπάρχουσα ασθένεια που εμφανίζεται ή επιδεινώνεται κατά την εκτέλεση της εργασίας υπό κανονικές συνθήκες δεν θεωρείται εργατικό ατύχημα. Ωστόσο, αν η ασθένεια εμφανιστεί υπό εξαιρετικές και ασυνήθιστες συνθήκες, τότε θεωρείται εργατικό ατύχημα.
Σύμφωνα με τη νομολογία, υπερβολική προσπάθεια από τον εργαζόμενο που προκαλεί θάνατο ή ανικανότητα για εργασία είναι εργατικό ατύχημα. Για παράδειγμα, ένα οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου λόγω ασυνήθιστων συνθηκών εργασίας και δυσμενών συνθηκών έχει κριθεί από τα δικαστήρια ως εργατικό ατύχημα. Επίσης, κάθε επιδείνωση προϋπάρχουσας ασθένειας που οφείλεται σε υπερβολική προσπάθεια κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες θεωρείται εργατικό ατύχημα. Ατυχήματα που συμβαίνουν εξαιτίας της ανάθεσης βαρείας εργασίας σε εργαζόμενο που δεν έχει αναρρώσει πλήρως θεωρούνται επίσης εργατικά ατυχήματα.
Οι κανονισμοί για τα εργατικά ατυχήματα καλύπτουν τρεις περιπτώσεις:

Κατά την εκτέλεση της εργασίας: Ατυχήματα που συμβαίνουν άμεσα κατά την εκτέλεση της εργασίας, όπως τραυματισμός από μηχάνημα ή πτώση κατά την εργασία.
Με αφορμή την εργασία: Ατυχήματα που συμβαίνουν εκτός του τόπου και του χρόνου εργασίας αλλά έχουν σχέση με την εργασία. Δικαστήρια έχουν κρίνει ότι ατυχήματα κατά τη μετάβαση στην εργασία, κατά την εκτέλεση ενεργειών προς όφελος του εργοδότη, ή κατά τη μεσημβρινή διακοπή στον τόπο εργασίας είναι επίσης εργατικά ατυχήματα.
Από επαγγελματική ασθένεια: Ασθένειες που προκαλούνται από τις συνθήκες εργασίας, όπως αυτές περιγράφονται στον Κανονισμό Ασθένειας του ΙΚΑ. Επίσης, η επιδείνωση προϋπάρχουσας ασθένειας λόγω συνέχισης της ίδιας εργασίας θεωρείται εργατικό ατύχημα.

Υποχρέωση Αναγγελίας

Κάθε ατύχημα που συμβαίνει κατά την εργασία ή με αφορμή αυτή και έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό, την ανικανότητα για εργασία ή τον θάνατο του ασφαλισμένου, πρέπει να αναγγέλλεται υποχρεωτικά στον ΕΦΚΑ από τον εργοδότη ή τον αντιπρόσωπό του, από τον παθόντα ασφαλισμένο ή, σε περίπτωση αδυναμίας του ή θανάτου του, από τα πρόσωπα που αποκτούν δικαίωμα από αυτό, από τον γιατρό που έδωσε τις πρώτες βοήθειες και από κάθε υπάλληλο του ΕΦΚΑ, καθώς και από οποιοδήποτε τρίτο που έλαβε γνώση. Η δήλωση μπορεί να είναι γραπτή ή προφορική και συντάσσεται από την αρμόδια Υπηρεσία. Η δήλωση υποβάλλεται στο πλησιέστερο υποκατάστημα του ΙΚΑ στον τόπο του ατυχήματος. Αν δεν υπάρχει Υποκατάστημα του ΕΦΚΑ, η δήλωση γίνεται στην Αστυνομική Αρχή, η οποία τη διαβιβάζει στο πλησιέστερο Υποκατάστημα του ΙΚΑ. Κάθε αίτηση ή δήλωση που υποβάλλεται σε Υπηρεσία του ΙΚΑ και αναφέρει συγκεκριμένα το ατύχημα εξομοιώνεται με αναγγελία εργατικού ατυχήματος. Η προθεσμία αναγγελίας είναι πέντε ημέρες από το ατύχημα. Ο γιατρός και κάθε υπάλληλος του ΕΦΚΑ πρέπει να αναγγείλουν το ατύχημα μέσα σε 24 ώρες από τη στιγμή που το έμαθαν.

Υποχρεώσεις Εργοδότη

Σύμφωνα με τον Ν.3850/2010, άρθρο 43, ο εργοδότης πρέπει:
α) Να αναγγέλλει όλα τα εργατικά ατυχήματα στις αρμόδιες Επιθεωρήσεις Εργασίας, στις πλησιέστερες αστυνομικές αρχές και στις αρμόδιες υπηρεσίες του ασφαλιστικού οργανισμού στον οποίο υπάγεται ο εργαζόμενος, εντός 24 ωρών. Σε περίπτωση σοβαρού τραυματισμού ή θανάτου, πρέπει να διατηρεί αμετάβλητα όλα τα στοιχεία που μπορεί να χρησιμεύσουν για την εξακρίβωση των αιτιών του ατυχήματος.
β) Να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων όπου θα αναγράφονται τα αίτια και η περιγραφή του ατυχήματος, και να το θέτει στη διάθεση των αρμόδιων αρχών. Τα μέτρα που λαμβάνονται για την αποτροπή επανάληψης παρόμοιων συμβάντων καταγράφονται στο ειδικό βιβλίο των άρθρων 14 και 17.
γ) Να τηρεί κατάλογο των εργατικών ατυχημάτων που είχαν ως αποτέλεσμα για τον εργαζόμενο ανικανότητα εργασίας μεγαλύτερη των τριών εργάσιμων ημερών.
Η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου, όπως ορίζεται στην παράγραφο 1, αποτελεί συστηματική εξέταση όλων των πλευρών κάθε διεξαγόμενης εργασίας από την επιχείρηση με σκοπό:

Να εντοπιστούν οι πηγές επαγγελματικού κινδύνου, δηλαδή τι θα μπορούσε να προκαλέσει κινδύνους για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων.
Να διαπιστωθεί κατά πόσο και με τι μέτρα μπορούν οι πηγές κινδύνων να εξαλειφθούν ή οι κίνδυνοι αυτοί να αποφευχθούν, και αν αυτό δεν είναι δυνατόν,
Να καταγραφούν τα μέτρα πρόληψης που ήδη εφαρμόζονται και να προταθούν αυτά που πρέπει να ληφθούν συμπληρωματικά για τον έλεγχο των κινδύνων και την προστασία των εργαζομένων.

Δικαιώματα Εργαζομένων ή Συγγενικών Προσώπων σε Περίπτωση Εργατικού Ατυχήματος ή Επαγγελματικής Ασθένειας

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι παροχές σε περίπτωση ατυχήματος διαφέρουν ανάλογα με το αν ο εργαζόμενος είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ ή όχι.
Ο εργαζόμενος δικαιούται:

α) Ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη:

Εάν ο εργαζόμενος δεν είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ, τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης τα πληρώνει ο εργοδότης.
Εάν ο εργαζόμενος είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ, ο εργοδότης απαλλάσσεται από τα έξοδα αυτά και ο εργαζόμενος καλύπτεται από το ΙΚΑ.

β) Εφάπαξ αποζημίωση όταν δεν είναι ασφαλισμένος στο ΙΚΑ:

Οι μη ασφαλισμένοι στον ΕΦΚΑ δικαιούνται, σύμφωνα με τον Ν. 551/1915, εφάπαξ αποζημίωση από τον εργοδότη, ανάλογα με τον βαθμό ανικανότητας για εργασία. Οι αξιώσεις παραγράφονται μετά από 3 χρόνια από το ατύχημα. Οι διατάξεις του Ν. 551/1915 εφαρμόζονται περιορισμένα και κυρίως σε περιπτώσεις ατυχημάτων μη ασφαλισμένων ή σε περίπτωση δόλου του εργοδότη.

γ) Αποδοχές - Επίδομα ασθένειας:

Ο εργαζόμενος δικαιούται επίδομα ασθένειας από τον ΕΦΚΑ και το υπόλοιπο του μισθού του από τον εργοδότη για 15 ημέρες αν έχει υπηρεσία μικρότερη του έτους ή 1 μήνα για υπηρεσία πάνω από έτος.

δ) Συνταξιοδότηση λόγω ατυχήματος από τον ΕΦΚΑ:

Αν το εργατικό ατύχημα προκαλέσει αναπηρία, χορηγείται σύνταξη αναπηρίας ανεξάρτητα από οποιαδήποτε χρονική προϋπόθεση, έστω και αν έχει μόνο μία ημέρα ασφάλισης στον ΕΦΚΑ. Σε περίπτωση εξωεργατικού ατυχήματος, χορηγείται αναπηρική σύνταξη αν έχει πραγματοποιήσει τις μισές από τις απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης.

ε) Αποζημίωση για ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη (ΑΚ 932):

Όλοι οι εργαζόμενοι, ασφαλισμένοι ή όχι στο ΙΚΑ, δικαιούνται αποζημίωση για ηθική βλάβη αν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο ή αμέλεια του εργοδότη ή αν υπάρχει παραβίαση των διατάξεων για τους όρους υγιεινής και ασφάλειας. Σε περίπτωση θανάτου, η αποζημίωση επιδικάζεται στα μέλη της οικογένειας (ψυχική οδύνη). Το ποσό της αποζημίωσης καθορίζεται από το δικαστήριο και οι αξιώσεις παραγράφονται 5 χρόνια μετά το ατύχημα. Ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει στο ΙΚΑ κάθε δαπάνη από τη χορήγηση ασφαλιστικών παροχών στον παθόντα ασφαλισμένο.

Επικοινωνήστε σήμερα μαζί μας

Στην ΕΞΥΠΠ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ – ΒΑΡΣΑΜΗ ΕΠΕ δεσμευόμαστε να παρέχουμε όχι μόνο την κατάλληλη καθοδήγηση αλλά και τις κατευθυντήριες γραμμές για κάθε επιχείρηση, προσαρμοσμένο στις δικές σας ανάγκες. Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος που θα προωθεί την ευεξία και την αποδοτικότητα. Είτε πρόκειται για την ανάπτυξη πολιτικών ασφάλειας και υγείας, την εκπαίδευση του προσωπικού ή την ανάλυση και βελτίωση των εργασιακών διαδικασιών, είμαστε εδώ για να υποστηρίξουμε κάθε βήμα προς ένα περιβάλλον εργασίας που είναι τόσο ασφαλές όσο και επιτυχημένο.